Statystyczny Polak wyrzuca prawie 250 kg jedzenia rocznie. To jest więcej or less 3 tys. złotych wyrzuconych. Polska jest na piątym miejscu w Europie, gdy chodzi o marnowanie jedzenia.
Wędliny, pieczywo, warzywa, owoce i nabiał są najczęściej wyrzucane. To smutne, ile dobrego jedzenia się marnuje.
Często marnujemy jedzenie przez nieprawidłowe przechowywanie. Także przez spontaniczne zakupy oraz gotowanie dużych porcji. Kuchnia zero waste pomaga oszczędzać i dbać o planetę.
Wykorzystajmy na przykład liście rzodkiewki, które są świetne w sałatkach czy pesto. Takie pomysły jak pesto z liści selerowych to świetne sposoby na oszczędzanie. To też pomaga naszej planecie.
Czym jest zero waste w kuchni?
Zero waste to sposób na ograniczenie odpadów w kuchni. Zakłada wykorzystanie wszystkich produktów kupowanych. W praktyce oznacza to podjęcie kilku kroków: Odmawiaj, Ograniczaj, Zużywaj ponownie, Oddawaj do recyklingu i Kompostuj.
Planując posiłki z wyprzedzeniem, unikamy niepotrzebnych zakupów. Dobrze przechowując żywność, oszczędzamy więcej. To wszystko przynosi korzyści nie tylko dla środowiska, ale i dla naszego budżetu.
Podstawowe zasady zero waste
- Planowanie posiłków pomaga unikać marnowania jedzenia i zmniejszać wydatki.
- Unikanie spontanicznych zakupów, które zwiększają szansę na nadmiar żywności.
- Dobrze przechowując produkty, na przykład przez mrożenie, zachowują swoją świeżość dłużej.
- Gotując z pełnowartościowych składników, wykorzystujemy wszystkie części warzyw i owoców.
W Polsce każdego roku wyrzucamy 9 mln ton jedzenia. To około 250 kg na osobę. Czy wiesz, że to równa się około 3 tys. zł straty na osobę rocznie?
Najczęściej wyrzucamy pieczywo, owoce, i wędliny. Przestrzeganie zasad zero waste pozwala unikać takiego marnotrawstwa.
Korzyści ekologiczne i ekonomiczne
Praktykowanie kuchni zero waste przynosi wiele korzyści. Ekologicznie – zmniejszamy szkodliwy wpływ na środowisko. Oszczędzamy dzięki ograniczeniu marnowania jedzenia.
Wiele osób korzysta z przepisów zero waste. Dzięki temu efektywniej wykorzystują resztki jedzenia. To pomaga lepiej zarządzać zasobami, które mamy.
Planowanie posiłków w duchu zero waste
Planowanie posiłków to klucz do kuchni zero waste. Dzięki przemyślanemu podejściu, możemy zmniejszyć ilość marnowanego jedzenia. Ważne jest planowanie tego, co zamierzamy gotować i tworzenie listy zakupów.
Lista zakupów i unikanie spontanicznych zakupów
Zaczynamy od sprawdzenia, co mamy w domu. Tak unikniemy kupowania tego, co już posiadamy. Impulsywne zakupy mogą prowadzić do marnowania jedzenia. Kupując tylko to, co potrzebne, unikamy tego problemu.
Wykorzystywanie produktów z krótką datą ważności
Produkty bliskie końca ważności też możemy wykorzystać. Na przykład, zamrożenie mięsa czy warzyw przedłuża ich świeżość. Czerstwy chleb świetnie zmienia się w panko, które można przechowywać. Te produkty świetnie nadają się do naszych przepisów.
Pesto z liści rzodkiewki
Przepisy na pesto mogą być zarówno smaczne, jak i zdrowe. Liście rzodkiewki są często pomijane. Są idealne, aby pokazać, jak wykorzystać warzywa w kuchni zero waste. Mają witaminy i minerały, które są cenne dla naszej diety. Do zrobienia pesto potrzebujesz moździerz, tarkę do sera, sito, wyparzony słoik i zakrętkę.
Składniki i przygotowanie
Oto potrzebne składniki:
- 1 pęczek rzodkiewki
- 3 łyżki oliwy z oliwek
- 1 łyżka pestek dyni lub orzechów nerkowca
- 1 łyżka soku z cytryny
- 2 łyżki tartego twardego sera
- 2 ząbki czosnku
- Sól i pieprz do smaku
Przygotowanie:
- Umyj i osusz liście rzodkiewki.
- Zblenduj liście z czosnkiem i pestkami dyni (lub orzechami).
- Stopniowo dodawaj oliwę, aby uzyskać gładką konsystencję.
- Dodaj sok z cytryny i tarty ser. Kontynuuj miksowanie.
- Dopraw solą i pieprzem według smaku.
Przechowuj pesto w wyparzonym słoiku. Na wierzch wlej trochę oliwy. To pozwoli zachować świeżość w lodówce na dłużej.
Alternatywy: pesto z liści selera i kalarepy
Nie tylko liście rzodkiewki są dobre na pesto. Również liście selera i kalarepy są świetne. Tutaj kilka pomysłów:
- Pesto z liści selera: Użyj liści selera, orzechów włoskich, parmezanu, czosnku, oliwy, soku z cytryny, soli i pieprzu.
- Pesto z liści kalarepy: Składniki to liście kalarepy, pestki słonecznika, twardy ser, czosnek, oliwa, sok z cytryny, sól i pieprz.
Te przepisy zero waste pozwalają wykorzystać wszystko, co mamy. Dodają też świetnych smaków do potraw. Pomagają zmniejszyć odpady i wzbogacić naszą dietę.
Ragout warzywne
Ragout warzywne to świetny sposób na wykorzystanie różnych warzyw z kuchni. To idealny przykład jak gotować z resztek. Dania jednogarnkowe jak ragout są wygodne i przyjazne dla środowiska.
Jakie warzywa można użyć?
Do ragout pasują świeże lub stare warzywa. Możesz dodać marchewkę, seler, paprykę, cebulę, czosnek lub pieczarki. Weganie mogą użyć składników pełnych umami, jak pomidory czy grzyby.
Przepis krok po kroku
- Przygotowanie warzyw:
- Pokrój marchewki, paprykę, cebulę i czosnek na kawałki.
- Posiekaj pieczarki drobno.
- Smażenie: Na oliwie zeszklić cebulę i czosnek. Następnie soteruj pieczarki.
- Dodanie pozostałych warzyw: Wrzuć do nich pozostałe warzywa. Smaż, aż zmiękną.
- Dodanie płynów: Dodaj pomidory, wodę lub bulion i wino. Dopraw do smaku.
- Gotowanie: Przykryj i gotuj na małym ogniu, mieszając czasami.
- Zagęszczenie sosu: Jeśli trzeba, zagęść sos gumą ksantanową lub pektyną.
Gotowanie ragout z resztek warzyw to świetny sposób na smaczne jedzenie. Receptura jest elastyczna, łatwo ją dopasować. Możesz przechowywać ragout w lodówce lub zamrozić. Podawaj z makaronem, ryżem lub pieczywem.
Ocet jabłkowy z obierek
Robienie octu jabłkowego w domu to świetny sposób, by wykorzystać obierki. Dzięki temu, zmniejszamy ilość odpadów. Dodatkowo, taki ocet ma mnóstwo cennych składników odżywczych.
Zalety i zastosowanie octu jabłkowego
Ocet z obierek jabłek jest bogaty w witaminy B, pektyny i biotynę. Działa jak probiotyk, pomagając trawić i wzmacniając odporność. Jego zastosowania są różnorodne:
- Można dodać go do sałatek, zup czy owocowych koktajli.
- Świetnie sprawdzi się w marynatach do mięs, ryb i grzybów.
- Użyj go także do ciast, kanapek i pieczonych warzyw.
By zrobić ocet z obierek, potrzebne są 2 tygodnie fermentacji. Trzeba mieszać zawartość słoja dwa razy dziennie. Najlepiej użyć 3-litrowego słoika. Codziennie można spożywać 2 łyżeczki tego octu.
Instrukcja przygotowania
Oto prosty przepis na domowy ocet jabłkowy z obierek:
- Wrzuć obierki do 3-litrowego słoika.
- Dołóż wody, zostawiając odrobinę miejsca na górze.
- Zakryj słoik gazą i zabezpiecz gumką.
- Trzymaj w ciemnym miejscu przez 14 dni, mieszając dwa razy dziennie.
- Po tym czasie, przecedź ocet i przelej do czystej butelki.
Po 4-6 tygodniach fermentacji, ocet jest gotowy do użycia. Można go przechowywać przez dłuższy czas.
Oto schemat przygotowania octu jabłkowego z obierek:
| Etap | Czas | Uwagi |
|---|---|---|
| Umieszczenie obierek w słoiku | 1 dzień | 3-litrowy słoik |
| Fermentacja | 14 dni | Mieszanie dwa razy dziennie |
| Przefiltrowanie | 1 dzień | Przechowywanie w butelce |
| Ostateczna fermentacja | 4-6 tygodni | Dodatek do potraw |
Przepisy z resztek
Stworzenie wartościowych posiłków z resztek jest wyzwaniem. Zwolennicy zero waste tworzą z nich różne dania. Od jednogarnkowych po zapiekanki i przystawki, możliwości są nieskończone.
Gotowanie z resztek warzyw
Gotowanie z resztek wymaga elastyczności i przemyślenia. Sprawdzamy, co mamy w lodówce. Na przykład, *Kotlety jajeczne z pieczarkami* to proste danie. Trzeba mieć 8 jajek, kilka pieczarek, trochę bułki tartej i przyprawy.
Z pozostałych warzyw z puszki, jak cieciorka czy fasola, można zrobić *Kotlety warzywne*. Do tego mięsne dodatki też pasują. Wykorzystajmy również ziemniaki, biały ser i jajko na kotlety ruskie, by nic się nie zmarnowało.
Pomysły na wykorzystanie wędlin i mięsa
Wędliny i mięso to doskonałe składniki pierogów czy krokietów. Stanowią świetny farsz do zapiekanek czy pieczonych dań. Na przykład, z 120g wędlin można zrobić pyszną zapiekankę.
Do kotletów drobiowych wykorzystaj resztki kurczaka, kiszone ogórki i cebulę. Trzeba dodać jajka, bułkę tartą, jogurt lub śmietanę i zioła. Pasztet z mięsa rosołowego z warzywami to też dobry pomysł na resztki.
| Przepis | Składniki | Ocena |
|---|---|---|
| Kotlety jajeczne z pieczarkami | 8 jajek, kilka pieczarek, 4 łyżki bułki tartej, przyprawy | 93% |
| Kotlety warzywne | Cieciorka, soczewica, fasola, przyprawy | 80% |
| Kotlety drobiowe z resztek kurczaka | Pieczony kurczak, kiszone ogórki, cebula, jajka, bułka tarta, jogurt naturalny, przyprawy | 87% |
Pasztet z resztek po rosole
Pasztet z resztek po rosole to świetny sposób na zero waste w kuchni. Wykorzystuje się 3 szklanki warzyw po rosole, puszkę białej fasoli lub ciecierzycy i jajko. Do tego dochodzą 4 łyżki sosu sojowego, 4 łyżki miodu, 1 1/2 szklanki bułki tartej, łyżeczka ostrości, ząbek czosnku i pół łyżeczki soli.
Do pasztetu warto dodać także mięso z rosołu. Wystarczy pół kilograma warzyw i 200-300g mięsa z kurczaka. Przygotowanie pasztetu jest proste – wystarczy wszystko wymieszać i piec w 180 stopniach przez 40-50 minut.
Kuchnia zero waste pomaga oszczędzać. Przepis na pasztet można łatwo dostosować. Pasztet najlepiej przechowywać w lodówce przez tydzień, a warzywa z rosołu można przechować do 4 dni lub zamrozić na 3 tygodnie.
Kuchnia zero waste z przepisami jak na pasztet z resztek to sposób na mniej marnotrawstwa. Eksperymentuj z przepisami, by wykorzystać to, co masz w domu.
| Składnik | Ilość |
|---|---|
| Warzywa z rosołu | 3 szklanki |
| Biała fasola lub ciecierzyca | 1 puszka |
| Jajko | 1 sztuka |
| Sos sojowy | 4 łyżki |
| Miód | 4 łyżki |
| Bułka tarta | 1,5 szklanki |
| Ostrość | 1 łyżeczka |
| Czosnek | 1 ząbek |
| Sól | 1/2 łyżeczki |
Zero waste w kuchni babć
Inspiracje do zero waste można znaleźć w kuchni naszych babć. Były one ekspertkami w wykorzystywaniu resztek jedzenia. Ich metody pomogły nie marnować jedzenia.
Babcie stosowały zasadę pięciu R: Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot. Wykorzystywały skrawki jedzenia, np. skórki i obierki. Ich przepisy są wzorem dla współczesnego ruchu zero waste.
- Trzymaj się listy zakupów, aby unikać zbędnych zakupów.
- Sprawdzaj daty ważności, kupując produkty.
- Zapisuj, które produkty się marnują i kupuj je w mniejszych ilościach.
- Wybieraj produkty w opakowaniach ponownie zamykanych, jak słoiki.
- Przechowuj pieczywo w lnianych woreczkach.
Tradycyjne metody gotowania są kluczowe w kuchni zero waste. W PRL-u, kiedy trzeba było stać w długich kolejkach, ludzie nauczyli się ograniczać marnotrawstwo. Segregując produkty i oznaczając zamrożoną żywność, można zmniejszyć straty.
| Produkt | Metoda Przechowywania/Zużycia |
|---|---|
| Chleb | Lniane woreczki |
| Warzywa | Zamrażanie, oznaczanie daty |
| Owoce lokalne | Przechowywanie poniżej 15°C, nie w lodówce |
| Owoce egzotyczne | Przechowywanie poza torebkami foliowymi |
Z powodu koronawirusa i mniejszych dochodów wielu z nas zmienia podejście do marnowania jedzenia. Kuchnia naszych babć jest idealnym miejscem, by czerpać inspiracje do ograniczania marnotrawstwa.
Wykorzystanie resztek pieczywa
W duchu „zero waste” resztki pieczywa znajdują nowe zastosowanie w naszych kuchniach. Zamieniają niepotrzebne składniki w cenne elementy posiłków. Ta praktyka jest też częścią polskiej tradycji używania suchego pieczywa w różnych daniach.
Grzanki i bułka tarta
Grzanki z czerstwego pieczywa to świetny sposób na mniej marnotrawstwa. Są też smacznym dodatkiem do zup i sałatek. Pieczywo krojone w kostkę i posmarowane oliwą po upieczeniu staje się chrupiącymi grzankami. Te grzanki dodają potrawom ciekawego smaku i tekstury.
Można też zrobić bułkę tartą z resztek chleba. Wystarczy zmielić stare pieczywo, by uzyskać bazę do panierowania. Ten sposób wykorzystania czerstwego pieczywa jest praktyczny w każdej kuchni.
Bajaderki i inne desery
Bajaderki to słodki sposób na wykorzystanie resztek chleba. Te czekoladowe kuleczki z dodatkiem orzechów i suszonych owoców to hit deserowy. Starą chałkę można odświeżyć, maczając ją w mleku z cukrem i cynamonem. Tak przygotowana staje się pyszną przekąską.
Stary chleb można przemienić w bananowe naleśniki lub hiszpańskie torrijas. Wystarczy skorzystać z prostych przepisów, które gwarantują świetny smak przy małym wysiłku. To ekonomiczny i smaczny sposób na resztki.
Edukacyjne akcje jak #NiechZyjePlaneta pokazują, że Polacy coraz bardziej dbają o oszczędzanie jedzenia. Biorą w nich udział miliony osób. Dzięki takim pomysłom na wykorzystanie pieczywa, mniej marnujemy i zyskujemy nowe, smaczne potrawy do naszych jadłospisów.
